Tandheelkundig Amalgaam

terug naar de homepagina

Voor het ogenblik is tandheelkundig amalgaam het vullingsmateriaal met het minste risico op nadelige effecten. Tot op heden is nooit enige ernstige pathologie geconstateerd – volgens objectief wetenchappelijke criteria – na het aanbrengen van kwikamalgaam.

Is kwik geen giftige stof ?
In hoge doses is kwik giftig. Het gebruik ervan is beperkt tot geneesmiddelen en cosmetica. De giftige effecten van kwik komen pas tot uiting bij doses die veel hoger liggen dan de hoeveelheid die kan vrijkomen uit zilveramalgaamvullingen. De risicodrempel wordt maar bereikt in geval er verscheidene restauraties worden uitgevoerd (meer dan tien) en de vullingen volumineus zijn.
Tijdens het kauwen komt uit het amalgaam een zeer, zeer kleine hoeveelheid kwik vrij, waarvan een deel met het speeksel wordt ingeslikt. Kwik passeert niet door de darmwand en verdwijnt met de stoelgang. Een nog kleinere hoeveelheid, onder de vorm van damp, kan ingeademd worden. Kwikdamp blijft in het longweefsel zitten of gaat over in het bloed. Op middellange termijn wordt het grootste deel daarvan uitgescheiden met de urine. Geen enkele ernstige pathologie is ooit geconstateerd en geen enkel algemeen toxisch effect is ooit wetenschappelijk aangetoond. De personen die het meest blootgesteld zijn aan kwik blijven de tandartsen, maar er is nooit een beroepsziekte in verband ermee vastgesteld.
Sporen van kwik, vergelijkbaar met wat uit vullingen vrijkomt, worden in voedsel aangetroffen, in het bijzonder in sommige vissoorten. Zelfs als men de hoeveelheid kwik uit voeding en vullingen bijeentelt, blijft men ver onder de toxiciteitsgrens.
Het is wel zo dat kwik, geloosd in de natuur, een ongunstige invloed uitoefent op het milieu. Daarom hebben de tandartsen maatregelen getroffen om amalgaamafval te recupereren en op te werken.

Kan kwik pathologische reacties uitlokken ?
Elke stof die in contact komt met het organisme is in staat een weefselreactie uit te lokken, soms van allergische aard. Dergelijke reacties zijn zeldzaam en gewoonlijk niet ernstig. Volgens uitgevoerde studies of projecties op basis van onderzoek bij homogene groepen, ligt het percentage van patiënten dat dergelijke reacties op kwik zou kunnen vertonen, ergens tussen 0,04% en 0,00001%. Het gebruik van kunsthars, materiaal van de toekomst, houdt nog steeds een op zijn minst 40 maal hoger risico op allergie in dan amalgaam.
Wat zijn de symptomen ?
Allergische reacties.
Ze komen zeer uitzonderlijk voor. De symptomen beperken zich meestal tot ontstekingsletsels van de gingiva gelokaliseerd rond de gevulde tand. Uitzonderlijk zelden komt oedeem en en een branderig gevoel voor.

Lichen planus.
Men heeft kunnen aan-tonen dat een groep patiënten die positief reageerden op overgevoeligheidstesten voor kwik, lichen planus vertoonde in de onmiddellijke nabijheid van vullingen. Weghalen van de vullingen leidde tot verdwijnen van het letsel. Zilveramalgaamvullingen worden wel niet als enige oorzaak beschouwd bij het verschijnen van die dermatologische mondletsels. Ook ander tandheelkundig restauratiemateriaal, waaronder composieten, kan lichen planus uitlokken. Inderdaad, het oppervlak van de restauratie en de proliferatie van de bacteriële plak zijn minstens even belangrijk als de aard van het vullingsmateriaal in kwestie. 
 

Eczeem rond de mond, branderig gevoel.
Allergie aan kwik, in het algemeen gepaard gaande met overgevoeligheid aan andere metalen, kan ook leiden tot eczeem rond de mond. Wat betreft een branderig gevoel en een droge mond, hebben talrijke studies aangetoond dat er geen verband is met zilveramalgaamvullingen. In enkele uit-zonderlijke gevallen zorgde verwijdering van de vullingen tot een tijdelijke verbetering van de aandoening, vooral bij patiënten met een verstoord psychologisch profiel.

Nieraandoeningen.
Empirische studies hebben aangetoond dat kwik bij ratten met een bepaald genetisch patroon een auto-immuunziekte kan uitlokken, vertaald in een glomerulonefritis. Andere rattenrassen vertoonden dat pathologisch effect niet. Men heeft nog niet kunnen bevestigen dat die laboratoriumresultaten toepasbaar zijn op de mens. De voorzichtigheid gebiedt echter om amalgaamvullingen te vermijden bij patiënten met dergelijke nieraandoeningen, al is het causaal verband nog niet bewezen.
 

Kan tandheelkundig amalgaam zonder gevaar worden gebruikt bij vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven ?
Zeer, zeer kleine hoeveelheden kwik komen vrij uit vullingen en passeren de placenta zonder enig gevaar voor het embryo of de foetus. De voorzichtigheid gebiedt echter om tijdens die periode het aanbrengen en vooral het verwijderen van amalgaam uit te stellen, om te vermijden dat ook maar de kleinste hoeveelheid kwik in het organisme van de foetus terecht komt. Zoals altijd in het biomedisch gebied hebben therapeutische middelen indicaties en contra-indicaties. Bij zwangere vrouwen doet men er goed aan het plaatsen van vullingen uit te stellen of tot het allernoodzakelijkste be-perken. Alternatieve materialen kunnen zo lang worden gebruikt. Dezelfde argumenten gelden voor vrouwen die borstvoeding geven.

Kan tandheelkundig amalgaam zonder gevaar worden gebruikt bij kinderen ?
Eenmaal de pre- en perinatale periode voorbij, moeten kinderen tandheelkundige zorg krijgen onder de vorm van advies over mondhygiëne en preventieve maatregelen, begeleid door een effectieve controle. Als dat niet kan, of als het kind een risicopatiënt blijkt te zijn, dan is er bij de therapeutische maatregelen die moeten worden ingesteld niet de minste reden om het gebruik van zilveramalgaam te vermijden.
De tot hiertoe gepubliceerde studies tonen de superioriteit aan van zilveramalgaam ten opzichte van de andere bioma-terialen in de kinder-tandheelkunde. Vermits er geen enkele pathologie is geassocieerd geworden met amalgaam, mag het gebruik ervan aanbevolen worden bij kinderen, behalve in geval van allergie of nierlijden.
In het kader van preventief handelen kunnen cariësletsels vroegtijdig gelokaliseerd worden. Bij het herstel van initiële, dus zeer kleine caviteiten, kan de voorkeur gaan naar adhesieve materialen die een minder ingrijpende preparatie vragen. Het spreekt vanzelf dat amalgaam de eerste keuze wordt zodra het letsel een zekere grootte bereikt, of als het om een cariës-gevoelige patiënt gaat.
 

Bestaan er tegenindicaties voor het gebruik van amalgaam ?
Ja. Alleen allergie aan bepaalde metalen en glomerulaire aandoeningen zijn contra-indicaties. Voor alle andere patiënten blijft zilveramalgaam de eerste keuze om de tanden in het zijgebied te vullen.
Plaatselijk doet men er beter aan contact te vermijden met kronen of vullingen in een ander metaal, om ieder fenomeen van bimetallisme en het ontstaan van galvanische microstromen te vermijden.

Moeten amalgaamvullingen vervangen worden ?
Er is geen enkele reden, tenzij bij slijtage van de vullingen of cariësrecidief, om systematisch amalgaam te vervangen.
Amalgaam blijft het beste tandheelkundig vullingsmateriaal. Het voldoet om de bacteriële plaque onder controle te houden, waardoor cariësrecidief wordt voorkomen ofbeperkt. Met amalgaam kunnen contactpunten van goede kwaliteit worden opgebouwd, waardoor het tandvlees wordt beschermd. De weerstand tegen druk en abrasie is voldoende hoog om te weerstaan aan de kauwdruk. Het wegslijpen van amalgaam kan een tijdelijke verhoging veroorzaken van het kwikgehalte in het organisme. Het mag maar gebeuren als er een gegronde medische reden voor is. De beslissing om amalgaamvullingen te verwijderen mag in geen geval indruisen tegen de biomedische ethiek, en de afweging mag niet gebeuren op basis van niet-wetenschappelijke beweringen, want dergelijke handelwijze gaat in tegen de deontologie.

Zijn er andere vullingsmethodes ?
De zogenaamde composieten zijn volop in ontwikkeling. Ze bieden het voordeel dat ze de kleur van de tand hebben en dat ze kleven aan het glazuur. Ze kunnen zeker niet universeel worden toegepast. Composieten voldoen nog niet aan alle vereisten voor een goed vullingsmateriaal. Ze verslijten snel en lekken gemakkelijk. Ze moeten dus regelmatig worden vervangen. De compatibiliteit met de weefsels is niet optimaal, er is meer kans op allergische reacties dan bij amalgaam.
Vullingen in edel metaal of porselein (inlays en onlays) vormen een goed alternatief voor amalgaam in het zijgebied. De hoge kostprijs is hier de beperkende factor.

Vermits niet iedereen het eens is, moet er een probleem zijn? Gebeurt er onderzoek naar de risico’s verbonden aan het gebruik van tandheelkundig amalgaam ?
In de 150 jaar dat zilveramalgaam wordt gebruikt, hebben honderden studies uitgewezen dat er geen risico verbonden is aan amalgaam. Ieder jaar, nu nog, verschijnen tientallen studies en de OMS heeft de belangrijkste in 1997 besproken. Overal ter wereld gaat het werk voort en nog steeds heeft geen enkele studie een verband aangetoond tussen een ziektebeeld en tandheelkundig amalgaam.

Wat is het standpunt van de overheid ? En in het buitenland ?
Tot op heden heeft geen enkele regering het gebruik van amalgaam verboden, maar er zijn wel beperkende maatregelen ingevoerd. De experten, verenigd op initiatief van deOMS, de Conseil Supérieur d’Hygiène Publique de France, de USA Food and Drug Administration, de UK National Health Service, de Duitse BfArM, en de Europese Unie concludeerden na analyse van alle wetenschappelijke gegevens dat er geen reden is om bovenop de geldende beperkingen nog andere in te voeren.

Besluit
Tot op heden is zilveramalgaam te verkiezen boven alle andere vullingsmaterialen voor de tanden van het zijgebied (molaren en premolaren). De lange levensduur van de vullingen, de kwaliteit van de herstelde oppervlakken in relatie met de aan-grenzende tandvlakken, en de antibacteriële eigenschappen – en dus stabilisatie van het cariësletsel en preventie van recidief – maken amalgaam tot een beter materiaal dan alle kunstharsen en cementen die tegenwoordig als alternatief worden voorgesteld.
Hoeveel vooruitgang er bij deze laatste ook is geboekt, er blijft nog veel te doen vooraleer ze amalgaam kunnen vervangen. Alleen inlays en onlays in edel metaal en porselein kunnen bogen op een vergelijkbare kwaliteit.